• Natuurvoeding Doorn → Vegan Promotie

Je koopt jouw veganistische producten bij Natuurvoeding Doorn, nabij Zeist. Wij bieden producten aan op een 100% plantaardige basis, zoals: kaas, hamburgers, worsten, vis, mozzarella, alcoholische producten, medische producten en nog veel meer. Ontdek snel het uitgebreide assortiment aan veganistische producten en bezoek onze natuurwinkel in de omgeving van Zeist!

Ontdek de voordelen van veganistische producten bij onze winkel in de buurt van Zeist

Veganistische producten van onze winkel nabij Zeist gebruiken in diverse heerlijke recepten, brengt diverse voordelen met zich mee, bijvoorbeeld:

·         Je krijgt gezonde vetten binnen. Plantaardige vetten zijn vaak onverzadigd. Deze vetten zijn beter voor je hart en bloedvaten dan verzadigde vetten.

·         Je krijgt meer groente en fruit binnen dankzij een veganistisch dieet. Groente en fruit bevatten veel vezels, vitamines en mineralen, wat goed is voor jouw gezondheid.

·         Minder dierenleed. Wanneer je vegan vleesproducten eet, draag jij jouw steentje bij aan de strijd tegen dierenleed.

Het is dus aan te raden om de veganistische producten van onze winkel in de omgeving van Zeist te consumeren. Dit verkleint namelijk de kans op welvaartsziekten en je draagt bij aan een betere wereld voor dier en milieu.

Wil je meer weten over veganistisch eten?

Hieronder staan een aantal links naar websites met wetenschappelijk onderzoek naar veganistische producten en veelgestelde vragen die wij ook in onze winkel nabij Zeist regelmatig horen. Daarnaast noemen we ook een aantal veganistische restaurants in de stad Utrecht, waar je geniet van een heerlijk veganistisch diner. Je vindt hier dus alle informatie die je nodig hebt om voortaan te genieten van plantaardige producten. Wil je meer weten? Bezoek dan eens onze natuurwinkel in Doorn, onze medewerkers voorzien je hier graag van aanvullende informatie.

Wat als heel Nederland vegan wordt?

Stel dat niemand in Nederland nog dierlijke producten zou eten, wat zou er dan gebeuren? En zou het bijdragen aan meer klimaat-rechtvaardigheid? Met die denkoefening gaan milieuwetenschapper Jan Willem Erisman en landschapsarchitect Berno Strootman aan de slag. "Soms moet je extreem denken om nieuwe inzichten te krijgen."

"Hoe kan je een stad, het platteland en onze maatschappij inrichten op een manier dat het voor iedereen rechtvaardig is?" Dat is de vraag waarmee Erisman en Strootman begonnen aan de Open Oproep van architectuurstichting Van Eesteren-Fluck & Van Lohuizen: Ontwerpen aan een klimaatrechtvaardige wereld. "En met iedereen bedoel ik niet alleen de mens, maar ook de dieren en de natuur", zegt Erisman. Ze dienden een voorstel in voor 'Project Nederland Veganland'. Daarin willen ze kijken wat er zou gebeuren als heel Nederland vegan zou eten. Met 50.000 euro van de EFL-Stichting gaan ze de denkoefening aankomend jaar uitwerken.

Klimaatrechtvaardigheid voor iedereen  

"We moeten eerst goed nadenken over wat klimaatrechtvaardigheid precies wil zeggen", zegt Erisman. "Wij hebben de universele rechten van de mens: het recht op leven, een eerlijk proces, vrijheid van meningsuiting, een behoorlijke levensstandaard, enzovoort. Als we dat vertalen naar de dieren, landschap en natuur, wat betekent dat dan? Dieren hebben ook last van de klimaatverandering die wij veroorzaken. Moeten we hen geen rechten geven? En hoe richten we het landschap in zodat het ook rechtvaardig is voor de natuur? We willen klimaatrechtvaardigheid met dit project breder trekken dan de mens alleen. Daarvoor werken we samen met experts op het gebied van natuurrechten."

Voedselproductie voor dieren

Stel dat heel Nederland vegan eet, helpt dat om een klimaatrechtvaardiger maatschappij te maken? "Daarvoor moeten we kijken wie erop vooruit en/of achteruit gaat en wie niet. De dieren die we nu fokken en in stallen zetten, zijn er dan niet meer. Die gaan er al op vooruit." En als die dieren er niet meer zijn, hoeven we er ook geen voedsel voor te produceren. "We gebruiken in Nederland 80% van onze vruchtbare landbouwgrond voor de productie van dierenvoedsel. In Veganland kan je heel wat meer plantaardig voedsel produceren voor de mens."

En dat heeft niet alleen gevolgen in Nederland. "Tropische regenwouden worden nu gekapt zodat er meer plek is voor de wereldwijde voedselvoorziening van dieren. Als we die dieren niet meer hebben, hoeft dat niet meer. Dat is zowel voor het regenwoud als voor de mensen die er altijd geleefd hebben rechtvaardiger."

Teruggeven aan de natuur

Als er door geen dieren te houden in vegan Nederland gronden overblijven, zouden we die anders kunnen bestemmen. "Zoals voor de natuur of voor bossen die extra koolstof vastleggen", aldus Erisman. "Dan moeten we goed kijken welke landschappen je wil bewaren en waarom ze waardevol zijn. En willen we alleen voedsel voor Nederland produceren of ook exporteren? We moeten kijken hoe we dat het best inrichten zodat we de mensen goed kunnen blijven voeden."

En niet alleen dat, zo betoogt Erisman enthousiast. "We moeten ook rekening houden met de impact op plattelandsgemeenschappen, met de verbinding platteland-stad en de impact op de stad. Dat zijn allemaal ideeën waar we de komende tijd mee aan de slag gaan."

Extreem denken helpt

Met deze denkoefening hoopt Erisman om nieuwe inzichten te krijgen die we kunnen toepassen in Nederland. "Het is zeker geen wensgedachte om iedereen veganistisch te maken. En we hebben ook niet het idee dat dat al onze problemen zou oplossen. Maar soms moet je heel extreem denken om tot andere oplossingen en inzichten te komen. Wat die inzichten zijn, weten we nog niet."

Over een jaar moet het project uitgewerkt zijn. "We willen als eindresultaat een tentoonstelling maken waar je kan ervaren wat ons ontwerp voor een klimaatrechtvaardige wereld betekent voor mens, dier of landschap. En we ontwerpen een set kaarten die we als uitgangspunt en inspiratie kunnen gebruiken om Nederland klimaatrechtvaardiger in te richten."

Angstcultuur in vleessector: slachterijwerkers zwijgen opgelegd

Arbeidsmigranten in de vleessector worden geregeld door intimidatie en dreigementen onder de duim gehouden. Vanwege hun angst om te praten krijgen autoriteiten nauwelijks een vinger achter misstanden. Over werknemers die elkaar verlinken, machteloze opsporingsdiensten en de vleessector die het allemaal laat gebeuren. 

DEEL 1: DE SLACHTERIJWERKERS

De ringtone van de Roemeen klinkt. In de keuken van een boerderij - ergens in de buurt van Oss - verstrakt zijn gezicht meteen nadat hij heeft opgenomen. Hij kijkt gespannen naar de overkant van de tafel, waar twee journalisten vijf minuten geleden zijn aangeschoven. Daarnet zat hij nog op zijn gemak een sigaret te roken en te vertellen hoe het er in de slachterij aan toegaat, maar nu heeft hij de coördinator van het uitzendbureau aan de lijn. Die schijnt te weten dat er twee verslaggevers op bezoek zijn. De Roemeen lispelt: ,,Yes, two men from gazeta.’’ Hij hangt op en zegt dat hij weet wat hem morgen te wachten staat. ,,We moeten op kantoor komen, zeker weten.”

Het moest in een boerderij vlak bij Oss een vertrouwelijk interview worden met een groep Roemeense slachterijwerkers van Van Rooi Meat. Dat plan kan al na vijf minuten in de prullenbak. Een van de bewoners heeft geklikt, zegt de man. Het is exemplarisch voor hoe de Roemeense en Poolse arbeidsmigranten die deze krant sprak - in totaal vijftien personen - zich in de gaten gehouden voelen. ,,De muren hebben oren en ogen”, zegt een van hen. ,,Als je klikt, word je beloond.”

Het is precies die muur van zwijgen waardoor instanties zelden hun vinger achter de misstanden krijgen. Terwijl juist nu de vleessector onder een vergrootglas ligt. De afgelopen maanden moesten verschillende fabrieken dicht toen bleek dat medewerkers op grote schaal besmet waren met corona. Het zette de schijnwerpers op de leefomstandigheden van de veelal Poolse en Roemeense werknemers, die vaak dicht bij elkaar wonen, werken en reizen. Het zijn omstandigheden waarvan diverse instanties al langer voelen dat ze niet acceptabel zijn. Maar de werknemers zelf durven er niet over te praten.

Lopende band

Roemenen zijn gelokt met krantenadvertenties, overtuigd met Nederlandse salarissen. Bij grote vleesverwerkers als Vion in Boxtel en Van Rooi Meat in Helmond beginnen ze meestal aan de lopende band. Ieder is voor één handeling toegerust, de hele dag lang dezelfde snijbewegingen. ,,Soms werken we acht uur, soms twaalf uur”, vertelt een Roemeense. ,,Aan het einde van de dag heb je kramp in je hand.”

"Migranten leveren honderden euro’s salaris in voor onderdak in vaak erbarmelij­ke omstandig­he­den"

De woonomstandigheden variëren van degelijk tot erbarmelijk. In de boerderij vlak bij Oss is de penetrante geur van mest voor de veertien arbeidsmigranten nooit ver weg. En we horen de schapen blaten die in de stallen naast de boerderij leven. Het huis kom je binnen via het opzijduwen van plastic flappen. Overal hangen kleefstrips vol vliegen. Voor zo’n locatie midden op het platteland, waarbij een kamer wordt gedeeld met een huisgenoot en ze een uur moeten rijden naar hun werk, wordt in de regel grofweg 300 euro ingehouden op hun maandsalaris, waarna uiteindelijk ongeveer 1000 euro overblijft.

Het zijn dezelfde prijzen die Roemenen betalen voor de sobere, veelal verwaarloosde panden net over de grens in Duitsland, in Goch bijvoorbeeld. Bij een grootschalige controle van de plaatselijke autoriteiten bleken daarin niet 160 mensen, zoals bij de gemeente bekend, maar dik 400 mensen te wonen. Achttien mensen in een huis bedoeld voor vier, slaapkamers zonder raam. ,,Soms was er maar één douche”, vertelt burgemeester Ulrich Knickrehn van Goch. ,,Mensen vertelden ons dat ze maar om de drie dagen konden douchen. Nadat een paar huisgenoten hadden gedoucht, was het warme water steeds op. Stel je voor dat je tien uur achter elkaar in de slachterij hebt staan werken en je kunt daarna thuis niet douchen.”

Het zijn verhalen die ze ook kennen bij Rompro, een stichting die de belangen van Roemenen in Nederland behartigt en die in coronatijd een noodlijn opzette. De organisatie heeft nu dik vijftig zaken lopen: van een zeven maanden zwangere vrouw die op straat werd gezet tot iemand die vlak na ontslag een ongeluk kreeg en niet bleek verzekerd.

Vlees is, alle discussies over dierenwelzijn en milieu ten spijt, nog steeds een massaproduct. Boeren en slachters concurreren op de wereldmarkt. In de huidige situatie kunnen ze de runder- of varkenslapjes niet zonder gevolgen 10 cent duurder maken. Er is altijd wel een Duitse, Amerikaanse of Argentijnse concurrent die de consument van goedkoper vlees wil voorzien.

Daarom telt iedere cent. ,,Als je ons jaarverslag aan een econoom laat zien, lacht hij zich rot”, zegt een bron dicht bij de Vion-top. ,,Het is waanzin. Maar we zijn met zijn allen in een fuik gezwommen. De hele agrarische sector, de hele wereld. Een krop sla kost in de winkel 89 cent. Daar wordt-ie voor verpakt, gewassen, geoogst, verbouwd, bemest, geplant, alles. Dat kan natuurlijk niet hè. We moeten onszelf niet wijsmaken dat dat normaal is.”

Tegen het randje

Je moet het zo zien, zegt onze bron, terwijl hij twee evenwijdige lijnen op een velletje papier tekent. ,,Binnen die lijnen bevindt zich de ruimte die de wetgever je biedt. Daar moet je je geld verdienen. Vion moet echt tegen het randje zitten om een boterham te verdienen. Nooit erover, dat doen we niet, maar altijd ertegenaan.”

En daarin spelen de uitzendbureaus in de vleessector een cruciale rol. Grote bureaus als Horizon en Reyhan weten in welke arme streken in Europa de mensen wonen die het zware werk in de slachthuizen nog willen doen. De slachthuizen zijn afhankelijk van dat netwerk. Mochten zij al overwegen de samenwerking met de bureaus stop te zetten, dan missen ze in één klap honderden werknemers.

Maar omdat de uitzendbureaus op hun beurt niet rijk worden van wat de slachthuizen ze betalen, zoeken zij hun winst elders. ,,Ik heb sterk het idee dat de uitzendbureaus hun geld vooral met de huisvesting verdienen”, zegt burgemeester Ulrich Knickrehn van het Duitse stadje Goch, dat de laatste jaren is overspoeld door arbeidsmigranten. Dat zien ze ook in de top van Vion. ,,Huur en vervoer is een verdienmodel geworden. En nee, dat gaat niet altijd goed.”

En dan is er nog de positie van de boeren, 100 procent eigenaar van het bedrijf, en dus feitelijk de beleidsbepalers. Tijdens de coronacrisis bleek nog eens hoe afhankelijk veehouders zijn van soepel draaiende slachterijen. Als het slachtproces meer dan een paar dagen stopgezet wordt, zitten ze met overvolle stallen. Niet voor niets dreigde de radicale Farmers Defence Force (FDF) in juni een vreedzaam protest bij de slachterij in Boxtel, ingegeven door de slechte werkomstandigheden van arbeidsmigranten, neer te slaan. Ze wilden tegen elke prijs voorkomen dat het werk in de slachterij stil zou komen te staan.

Binnen Vion leeft wel het besef dat het anders moet. Dat blijkt ook uit een officiële reactie van het bedrijf. Ook Van Rooi Meat is om een reactie gevraagd, maar het bedrijf maakt hier geen gebruik van.

Reyhan schermt op zijn website, net als veel andere uitzendbureaus in de sector, met het keurmerk van de Stichting Normering Flexwonen (SNF). Die houdt via steekproeven in de gaten dat arbeidsmigranten bijvoorbeeld genoeg ruimte en sanitair hebben en dat de panden veilig zijn. ,,Het gebeurt zelden dat het niet op orde is”, zegt SNF-voorzitter Koos Karssen over de controles. ,,Het keurmerk van Reyhan hebben we vorig jaar wel geschorst, omdat hij niet alle adressen had opgegeven. Dat keurmerk heeft het uitzendbureau sinds begin dit jaar terug.”

Intussen durven de arbeidsmigranten amper te praten over alles wat misgaat. Ze wijzen naar de coördinatoren, die elk tientallen arbeidsmigranten onder hun hoede hebben. Wie klaagt, wie kritiek heeft, wie zijn mond voorbij praat: diegene wordt aangepakt, zeggen de werknemers. Ontslag is een veel gebruikt dreigmiddel. En wie zijn baan kwijt is, moet ook onmiddellijk het huis uit.

Potige mannen

Onder arbeidsmigranten in dienst van Reyhan gaan verhalen rond over fysieke bedreiging. In april 2018 kwam daarover ook een klacht binnen bij de arbeidsinspectie: twee Roemenen in Goch kregen na onenigheid met het uitzendbureau bezoek van vier potige mannen. Het duo werd mishandeld en uit huis gegooid. De plaatselijke politie bevestigt de aangifte, maar laat ook weten dat nooit is achterhaald wie de vier vechtersbazen waren.

Reyhan wil ondanks een uitgebreide mail en diverse telefoontjes niet reageren op vragen van deze krant. Bij branchevereniging COV, waar het uitzendbureau aan verbonden is, schrikken ze van de verhalen: ,,Ik kan me haast niet voorstellen dat zoiets gebeurt, we hebben er nooit iets over gehoord”, zegt een woordvoerder. ,,Maar van dit soort verhalen vallen je schoenen uit. Het bestuur gaat onmiddellijk uitzoeken hoe dit zit, ook wat betreft de intimidatie en de angstcultuur.”

"Juist doordat er zo veel controle-instanties zijn, is het toezicht versnipperd. Dit bleek tijdens de corona-uitbraak"

Volgens marktleider Horizon is er helemaal geen sprake is van een angstcultuur. ,,In ieder geval niet bij ons’’, zegt directeur Aoulad Ben Arroun. ,,Dat kán niet.’’ Eerst reageert hij schriftelijk op onze vragen over de kritiek van werknemers, bijvoorbeeld over niet uitbetaalde uren. Volgens het bedrijf zijn er vaak misverstanden over het halfuur pauze dat niet wordt uitbetaald. Bij elkaar opgeteld is dat tien uur per maand.

Maar daarna belt Aoulad Ben Arroun nog een keer, om te reageren op de verhalen van ook Horizon-medewerkers over de angstcultuur: ,,Ik geloof écht niet dat dat bij ons speelt. Maar ik zou tegen onze mensen willen zeggen: kom naar me toe. Neem de vakbond mee of een advocaat. Maar praat met ons. Want dat is de enige manier dat we hier iets aan kunnen doen.”

DEEL 4: HET TOEZICHT

Wie houdt eigenlijk toezicht op het werk en de huisvesting van arbeidsmigranten in de vleessector? Er zijn instanties genoeg, dat staat vast. Je hebt de gemeente die toezicht houdt op de huisvesting van arbeidsmigranten. Er is de arbeidsinspectie, die toeziet op de werkomstandigheden in de slachterijen. Er zijn keuringsinstanties als de NVWA en KDS, die vooral op hygiëne en dierenwelzijn controleren. De vakbond houdt een vinger aan de pols. En dan heb je nog de veiligheidsregio, de politie, en zeker in coronatijd de lokale GGD’s.

Maar juist doordat er zo veel instanties zijn, is het toezicht flink versnipperd. Dat bleek tijdens de corona-uitbraken maar weer eens. Zo kan het dat de ene slachterij dicht moet wegens coronabesmettingen, terwijl de andere niet eens gecontroleerd wordt. Het is maar net waar de betreffende GGD besluit te controleren.

Terwijl bijvoorbeeld Duitsland het slachterijpersoneel volop test, wordt die keuze in Nederland overgelaten aan de lokale GGD en veiligheidsregio. Daardoor wordt de ene slachterij hier niet gecontroleerd, terwijl in de andere wekelijks een steekproef wordt gedaan. En terwijl in de ene veiligheidsregio een besmettingsgraad van 17 procent onder personeel genoeg is om een slachthuis tijdelijk te sluiten (zoals Van Rooi in Helmond), laat de andere Veiligheidsregio een slachterij met exact hetzelfde besmettingspercentage doorwerken (Vion in Boxtel).

De inspectie SZW (de voormalige arbeidsinspectie) gaat niet over coronatesten, maar treedt wél op, om de werkvloer veilig te houden. Er werden extra controles gehouden. Vijf slachterijen kregen te horen dat de RIVM-richtlijnen beter moeten worden nageleefd. De inspectie heeft al langer extra aandacht voor de slachthuizen en de bijbehorende uitzendbureaus. Maar de inspectie gaat weer niet over de huisvesting.

Verklaringen

Alle instanties waarmee we spreken, maken zich zorgen over de misstanden met uitzendpersoneel. Allemaal zeggen ze off the record hoe goed het is dat de krant er aandacht aan besteedt. Maar allemaal erkennen ze dat niemand het probleem écht aanpakt. Een betrokkene: ,,Tijdens controles heb je meteen door dat het niet deugt. Maar om echt door te kunnen pakken, heb je verklaringen van de arbeidsmigranten zelf nodig. En die durven niet te praten. Dat is het grote obstakel. Het verloop in de huizen is gigantisch. Maar in elk huis is wel één iemand die er al wat langer woont en lijkt geïnstrueerd door het uitzendbureau. Dat is degene die het woord voert en meteen het uitzendbureau belt als je op de stoep staat’’

Andere instanties onderschrijven dat er sprake is van intimidatie, die het lastig maakt om bewijsmateriaal te verzamelen. Een team van vakbond FNV dat zich specifiek met arbeidsmigranten bezighoudt, laat zich in de woningen van specifieke uitzenders zelfs helemaal niet meer zien, erkent Dennis Vereggen van dat team. De veiligheid van de eigen mensen kan niet worden gegarandeerd, legt hij uit. Volgens hem zijn sommige bureaus ‘niet eens malafide maar bijna crimineel’, al kan ook hij daarbij geen namen vermelden omdat de bewijzen niet hard zijn.

Vaste dienst

Dat uitzendpersoneel voor zowel werk, huis als zorgverzekering van één bureau afhankelijk is, heeft zijn sterke aandacht. De uitwassen in overvolle, slechte woningen ook. Daarnaast onderzoekt Roemer regulering om malafide uitzenders onder handen te nemen. Duitsland zette al een stevige stap. Daar moeten de vleesbedrijven hun personeel vanaf volgend jaar zelf in vaste dienst nemen. Is dat ook voor Nederland een optie? Roemer zegt er serieus naar te kijken. ,,Dat het een interessante suggestie is die nader onderzoek vraagt, is absoluut waar.”

Terug naar de boerderij bij Oss, waar één bewoner is blijven zitten om de mannen ‘from gazeta’ te woord te staan. Hij steekt nog maar een sigaret op. Zelf heeft hij vandaag tien uur staan uitbenen, vertelt hij. Zijn collega’s komen net thuis. Ze doen hun mondkapjes af en lopen zwijgend en zichtbaar afgepeigerd naar hun kamers. Het is tegen 21.00 uur, terwijl de groep om kwart voor zeven ’s ochtends is vertrokken. Een enkeling zet de magnetron aan om wat te eten, de rest gaat naar bed. Morgen roept de plicht weer vroeg.